Rozliczając się z urzędem skarbowym z tytułu podatku od towarów i usług, musimy wiedzieć kiedy dana transakcja wywołała moment powstania obowiązku podatkowego. Od tego momentu zależy, kiedy będziemy musieli wykazać podatek należny.
Moment powstania obowiązku podatkowego - zasada ogólna
Zgodnie z art. 19a ust.1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje w momencie dostawy towarów lub wykonania usługi. Wyjątkiem od zasady ogólnej, są szczególne wyjątki opisane w 5 i 7–11, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1.
Ponadto, jeśli przyjęto częściowo wykonane usługi, to obowiązek podatkowy od tej części usługi powstaje z chwilą wykonania tej części dla której określono zapłatę.
Wyróżnia się również usługi, dla których w związku z ich świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń. W przypadku takich usług, obowiązek podatkowy powstaje z upływem terminu płatności ustalonego w umowie nie rzadziej niż raz w roku, aż do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Są to tzw. usługi o charakterze ciągłym.
Dodatkowo, należy pamiętać że otrzymanie całości lub części zapłaty (zaliczki, przedpłaty, zadatku, raty) rodzi obowiązek podatkowy na gruncie VAT z chwilą otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
Przykład 1.
Przedsiębiorca wykonał usługę informatyczną 17 listopada, a 2 grudnia wystawił fakturę dla kontrahenta. Kiedy powstał obowiązek podatkowy dla podatnika?
Zgodnie z zasadą ogólną, obowiązek podatkowy powstanie w dacie wykonania usługi - 17 listopada.
Przykład 2.
Przedsiębiorca prowadzący hurtownię z częściami komputerowymi otrzymał zaliczkę na poczet przyszłej dostawy towarów. Kiedy powstanie obowiązek podatkowy na gruncie podatku VAT?
Co do zasady, obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą otrzymania zaliczki w odniesieniu do otrzymanej kwoty. W takiej sytuacji przedsiębiorca powinien wystawić fakturę zaliczkową.
Zasady szczególne obowiązku podatkowego VAT
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług, oprócz zasad ogólnych naszpikowane są szczególnymi wyjątkami. Szczególny moment powstania obowiązku podatkowego dzieli się na trzy grupy.
Grupa 1 zgodnie z którą zgodnie obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części płatności z tytułu (art. 19a ust. 5 pkt. 1 ustawy o VAT):
- wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu,
- przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu własności towarów w zamian za odszkodowanie,
- świadczenie, na podstawie odrębnych przepisów, na zlecenie sądów powszechnych, administracyjnych, wojskowych lub prokuratury usług związanych z postępowaniem sądowym lub przygotowawczym, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b stanowiących import usług,
- świadczenie usług zwolnionych od podatku.
Grupa 2 zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu (art. 19a ust. 5 pkt. 4 ustawy o VAT):
- dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego,
- świadczenia usług telekomunikacyjnych, najmu/dzierżawy/leasingu lub usług o podobnym charakterze,stałej obsługi prawnej i biurowej, ochrony osób oraz usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia.
- z wyjątkiem usług stanowiących import usług dla których miejsce świadczenia ustalane jest zgodnie z art. 28b ustawy o VAT.
Grupa 3 zgodnie z którą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury w przypadkach (art. 19a ust. 5 pkt. 3 ustawy o VAT):
- świadczenia usług budowlanych lub montażowo-budowlanych,
- dostawy książek drukowanych z wyłączeniem map i ulotek oraz gazet, czasopism i magazynów drukowanych,
- czynności polegające na drukowaniu książek (z wyłączeniem map i ulotek oraz gazet, czasopism i magazynów, z wyjątkiem usług, do których stosuje się art. 28b, stanowiących import usług.
Przykład 3.
Przedsiębiorca jest właścicielem komisu samochodowego. W dniu 19 stycznia sprzedał samochód osobowy kontrahentowi, za który otrzymał zapłatę dopiero 25 lutego.
Co do zasady, obowiązek podatkowy u przedsiębiorcy powstanie z chwilą otrzymania zapłaty czyli 25 lutego.
Przykład 4.
W dniu 1 października Spółdzielnia Mieszkaniowa wystawiła fakturę za użytkowanie mediów. Termin zapłaty za fakturę został wyznaczony na 2 listopada. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?
W przedstawionej sytuacji, moment powstania obowiązku podatkowego to data wystawienia faktury, czyli 1 października.
Przykład 5.
W dniu 25 czerwca przedsiębiorca wykonał i wystawił fakturę VAT za usługę budowlaną. Płatność za usługę została wykonana 2 lipca. Kiedy w tej sytuacji powstanie obowiązek podatkowy?
Co do zasady, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury za usługę budowlaną, czyli 25 czerwca.
Podatnicy rozliczający się z podatku od towarów i usług muszą prawidłowo rozpoznawać moment powstania obowiązku podatkowego. Ustalenie tego momentu pozwala podatnikom na prawidłowe przypisanie podatku do okresu rozliczeniowego oraz prawidłowe rozliczenie z urzędem skarbowym.
